گروه:
گروه صنایع شیمیایی آلی و دارویی
مجری(های) طرح (داخل پژوهشکده):
تاریخ شروع:
1396
تاریخ خاتمه:
1399
وضعیت:
خاتمه یافته
محل تامین اعتبار:
مرکز مطالعات و همکاری های علمی بین المللی وزارت علوم، تحقیقات فناوری
گلسنگها موجودات حاصل از همزيستي قارچ ها و عوامل فتوسنتزکننده مثل جلبکها و سيانوباکتريها هستند. آنها در رده بندي موجودات زنده به قارچها تعلق دارند و از آنجاکه منبع متابوليت هاي ثانويه هستند، يک جزء فعال زيستي محسوب مي شوند. بسياري از متابوليت هاي ثانويه مختص گلسنگها بوده و محصول مشترکي از اين همزيستي هستند. با توجه به انحصاري بودن تعداد زيادي از متابوليتهاي ثانويه، ما در اين پژوهش به بررسي شيمي دو گونه از گلسنگ هاي ايران و بررسي خواص زيستي و کاربردهاي آنها پرداختيم. در ابتداي کار، گلسنگ هاي Diploschistes ocellatus (Fr.) Norman و Diploschistes diacapsis (Ach.) Lumbsch از شمال کشور (استان گلستان) نمونه برداري و جمع آوري شد و پس از انتقال به موزه گلسنگهاي سازمان پژوهش هاي علمي و صنعتي ايران مورد غربالگري و شناسايي اوليه قرار گرفت. با استفاده از ميکروسکوپ نوري، تال اين دو نمونه بررسي شد و مشخص شد هر دو نمونه، باتوجه به ساختار و ويژگيها به گلسنگهاي پوستهاي تعلق دارند. به کمک آزمون نقطهاي، نوع ترکيبات موجود در گلسنگ مشخص گرديد بعنوان مثال از طريق ظهور رنگ قرمز بر اثر استفاده از معرف K در اين آزمون، وجود ترکيب دپسيدي و دپسيدوني مورد تاييد قرار گرفت. براي ادامه کار، عصارهگيري با روش خيساندن (ماسراسيون) انجام گرفت. از عصاره حاصل از هر نمونه گلسنگ، جهت کروماتوگرافي لايه نازک، ارزيابي خواص ضد باکتريايي با روش ديسک ديفيوژن، بررسي محافظت در برابر اشعه فرابنفش با روش اسکن اسپکتروفوتومتري و نهايتا شناسايي متابوليت هاي ثانويه با روش کروماتوگرافي مايع- طيف سنجي جرمي استفاده گرديد. در گلسنگ Diploschistes ocellatus (Fr.) Norman ، نتايج حاصل از کروماتوگرافي لايه نازک وجود متابوليت هاي ديپلوشيستسيک اسيد، لکانوريک اسيد و نورستيکتيک اسيد را تاييد کرد. با تست ميکروبي مشخص شد فاقد خاصيت ضد باکتريايي است. حداکثر طول موج جذبي، نشان داد که داراي خاصيت محافظت دربرابر اشعه فرابنفش ميباشد و به نوعي ضد فرابنفش است. و نهايتا از آنجا که با تعداد بيشتري از متابوليتها در اين گلسنگ مواجهيم، از عصاره اين گلسنگ جهت کروماتوگرافي مايع- طيف سنجي جرمي بهره گرفتيم. ديپلوشيستسيک اسيد، لکانوريک اسيد، ژيروفوريک اسيد، نورستيکتيک اسيد و آترانورين شناسايي شدند. در گلسنگ Diploschistes diacapsis (Ach.) Lumbsch متابوليت هاي ديپلوشيستسيک اسيد و لکانوريک اسيد قابل تشخيص بود. داراي خاصيت ضد باکتريايي قابل قبولي است و نيز خاصيت محافظت در برابر اشعه فرابنفش را داراست و فيلتر فرابنفش محسوب ميشود. ما در اين پژوهش موفق به افزايش و ارتقاي دادههاي اطلاعاتي دو نمونه مهم از گلسنگهاي بومي ايران شديم که با توجه به نتايج به دست آمده ازخواص زيستي عصاره اين گلسنگها، انتظار ميرود پتانسيل قابل قبولي براي استفاده در فراورده هاي آرايشي- بهداشتي و نيز داروهاي گياهي داشته باشند. همچنين متابوليتهاي ثانويه اين عصارهها، ميتوانند جايگزين مناسبي براي نمونههاي سنتزي باشند
نوع کارفرما:
سایر(صندوق حمایت از پژوهشگران،فناوران و ...)